ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΥΠΡΟΥ 2025

(English version follows below)

 

🗒️ Εισαγωγή

Η έναρξη της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο, προγραμματισμένη για τις 15 Σεπτεμβρίου 2025 με πρώτη ημέρα εμπορίας την 1η Οκτωβρίου, αποτελεί ένα σημαντικό σταυροδρόμι για το ενεργειακό μέλλον της χώρας. Μετά από χρόνια καθυστερήσεων και θεσμικών εμποδίων, η μετάβαση από το μονοπώλιο σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον φαίνεται πως θα γίνει πραγματικότητα. Ωστόσο, οι προσδοκίες (μας) για άμεσες μειώσεις στο κόστος παραμένουν συγκρατημένες αφού η ωρίμανση του νέου συστήματος θα απαιτήσει (επιπρόσθετο) χρόνο και άλλες παράλληλες εξελίξεις.

 

🔌 Η νέα δομή της αγοράς

Η εφαρμογή του ευρωπαϊκού “μοντέλου στόχου” φέρνει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο καθορισμού της τιμής ενέργειας. Η αγορά θα λειτουργεί σε περιόδους εμπορίας των 30 λεπτών, όπου κάθε παραγωγός θα υποβάλλει προσφορά και όλοι θα αποζημιώνονται βάσει της υψηλότερης αποδεκτής τιμής! Παρά την πρόθεση του μοντέλου να προάγει την «κοστοστρέφεια», στην πράξη εγείρονται ανησυχίες ότι η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) θα συνεχίσει να διατηρεί δεσπόζουσα θέση στην παραγωγή και συνεπώς να καθορίζει τις τελικές τιμές.

Ταυτόχρονα, οι προμηθευτές αποκτούν πλέον τη δυνατότητα να αγοράζουν ενέργεια από οποιονδήποτε παραγωγό και όχι μόνο από δικά τους έργα. Έτσι, δημιουργείται ένα νέο περιβάλλον όπου οι καταναλωτές μπορούν να επιλέγουν τον προμηθευτή τους – παρόμοιο με την αγορά τηλεπικοινωνιών. Η ΑΗΚ παραμένει ως ο ιδιοκτήτης του δικτύου μεταφοράς και διανομής, γεγονός που γεννά προβληματισμούς για πιθανές/ενδεχόμενες καθυστερήσεις σε τεχνικές αναβαθμίσεις από πλευράς ανταγωνιστών.

 

⚠️ Οι πρώτες προκλήσεις

Παρά το θεσμικό άνοιγμα, η αγορά ξεκινά σε περιβάλλον περιορισμένου ανταγωνισμού. Οι ιδιωτικοί παραγωγοί είναι λίγοι, δεν υπάρχει ακόμα φυσικό αέριο στο μίγμα/εξίσωση της τιμής των καυσίμων, ούτε επαρκής δυναμικότητα αποθήκευσης ενέργειας. Η πραγματική διαφοροποίηση των τιμών θα αρχίσει να διαφαίνεται μόνο όταν:

• Λειτουργήσει η μονάδα εισαγωγής φυσικού αερίου (τέλος 2025 – αρχές 2026).


• Υλοποιηθούν μεγάλα έργα αποθήκευσης.


• Ενταχθούν περισσότερες ιδιωτικές μονάδες παραγωγής.


• Ενεργοποιηθεί η ηλεκτρική διασύνδεση (πχ. EuroAsia Interconnector).

Στο μεταξύ, οι προσδοκίες για σημαντικές μειώσεις στο κόστος παραμένουν χαμηλές. Η εκτίμηση είναι πως, στην καλύτερη περίπτωση, οι πρώτοι μήνες θα φέρουν μείωση της τάξης του 5–10%, κυρίως λόγω χαμηλότερου περιθωρίου κέρδους στην προμήθεια. Πέρα από την τιμή όμως, οι καταναλωτές αναμένεται να επωφεληθούν από ευελιξία σε πακέτα υπηρεσιών και χρεώσεων – δυνατότητες που δεν υπήρχαν μέχρι σήμερα.

 

🏢 Επιχειρήσεις και επενδυτές

Η ενεργοποίηση της αγοράς ενέργειας δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες για όσους δραστηριοποιούνται στον ενεργειακό σχεδιασμό και την επιχειρησιακή ενεργειακή στρατηγική. Οι δυνατότητες για διμερή συμβόλαια (PPAs) μεταξύ παραγωγών και τελικών καταναλωτών ή προμηθευτών αναβαθμίζουν το ρόλο των τεχνικών συμβούλων και των επενδυτών.

 

📉 “Ανταγωνιστική” Αγορά

Παρά το νέο καθεστώς, η αγορά λειτουργεί ουσιαστικά με περιορισμένους παίκτες. Η ΑΗΚ εξακολουθεί να έχει τη «μερίδα του λέοντος» στην παραγωγή και πολλές μικρές ή νέες μονάδες λειτουργούν με περιορισμούς. Επίσης, η τιμή εκκαθάρισης καθορίζεται συχνά από την πιο ακριβή μονάδα, η οποία αναμένεται στο παρόν στάδιο να είναι αυτή της ΑΗΚ. Ως εκ τούτου, ακόμα και οι φθηνότεροι παραγωγοί ΑΠΕ αποζημιώνονται στη μέγιστη τιμή, χωρίς οφέλη για τον καταναλωτή!

Για να μπορέσει να λειτουργήσει ένας υγιής μηχανισμός τιμολόγησης, πρέπει να υπάρξει πραγματική πολυφωνία παραγωγών, δυνατότητα αποθήκευσης και ρυθμιστική ανεξαρτησία στον χειρισμό του δικτύου.

 

🔭 Τί μέλλει γενέσθαι;

Η Κύπρος κάνει το πρώτο της βήμα σε μια νέα εποχή αγοράς ενέργειας. Όμως αυτό το βήμα πρέπει να συνοδεύεται από τα ακόλουθα:

• Επέκταση μονάδων ΑΠΕ με πραγματική συμμετοχή στην αγορά.


• Ρυθμιστική ευελιξία και απλοποίηση των διαδικασιών.


• Αναβάθμιση των υποδομών του δικτύου.


• Έγκαιρη είσοδος του φυσικού αερίου.


• Προώθηση αποθήκευσης ενέργειας για εξομάλυνση φορτίου

 

---

CYPRUS ELECTRICITY MARKET 2025

🗒️ Introduction

The launch of Cyprus’s competitive electricity market, scheduled for 15 September 2025 with the first trading day on 1 October, marks a major milestone in the energy future. After years of delays and regulatory obstacles, the shift from monopoly to a competitive environment appears to be finally materializing. However, expectations for immediate cost reductions remain tempered, as the full maturation of the new system will require additional time and parallel developments.

🔌 The New Market Structure

The adoption of the European “target model” introduces significant changes on how electricity prices are determined. The market will operate in 30-minute trading intervals, where each producer submits a bid and all are compensated based on the highest accepted price! While the model is designed to promote cost-reflective pricing, there are concerns that the Electricity Authority of Cyprus (EAC) will continue to hold a dominant position in generation and thus influence final prices.

At the same time, suppliers will now be able to purchase electricity from any producer, not just from their own generation assets. This creates a new environment where consumers can choose their supplier, similar to how the telecommunications market works. However, EAC remains the owner of the transmission and distribution network, raising concerns over potential delays in technical upgrades from competing providers.

 

⚠️ Initial Challenges

Despite the regulatory shift, the market is launching in a context of limited competition. Independent producers are still few, natural gas is not yet part of the fuel mix and energy storage capacity remains insufficient. Meaningful price differentiation is expected to emerge only when:

• The natural gas import terminal becomes operational (late 2025 – early 2026).


• Large-scale storage projects are implemented.


• More private generation units are connected.


• Grid interconnection is activated (eg. EuroAsia Interconnector).

In the meantime, expectations for major price drops remain low. Estimates suggest a 5–10% reduction at best, mostly due to lower supplier margins. Beyond price, however, consumers are expected to benefit from greater flexibility in service plans and billing options – opportunities that were previously unavailable.

 

🏢 Businesses and Investors

The activation of the competitive market creates significant opportunities for stakeholders in energy planning and strategic energy management. The possibility of Power Purchase Agreements (PPAs) between producers and end users or suppliers elevates the role of technical advisors and energy investors, especially for those seeking long-term cost predictability and custom supply solutions.

 

📉 A “Competitive” Market

Despite the new framework, the market still operates with a limited number of players. The EAC continues to hold the "lion’s share" of generation, while many small or new units face constraints. Furthermore, the clearing price is often set by the most expensive unit, which is currently expected to be an EAC asset. As a result, even cheaper Renewable Energy Sources (RES) producers are paid at the maximum price, with no tangible benefit passed on to the consumer!

To establish a healthy pricing mechanism, there must be true diversity of producers, operational storage capability and regulatory independence in network management.

 

🔭 Looking Ahead

Cyprus is taking its first step into a new electricity market era. But this step must be accompanied by:

• Expansion of RES units with real market participation.


• Regulatory flexibility and process simplification.


• Infrastructure upgrades.


• Timely introduction of natural gas.


• Promotion of storage solutions to balance grid loads.